Większość posiadaczy ogrodów marzy o pięknym, zdrowym trawniku. Pragniemy mieć zawsze żywo zieloną, jednolitą i trwałą darń. Ale trawnik niezależnie od przeznaczenia i funkcji, zawsze pełni rolę biologiczną związaną z wydzielaniem wilgoci i tlenu do otoczenia. Dodatkowo pochłania zanieczyszczenia w tym kurz. Patrzymy na trawnik przez pryzmat głównie ozdobny, ale on pełni wiele funkcji pozytywnych w tym dla naszego zdrowia.
Trawnik nie tylko ozdobą jest
Już od dawna wiadomo, że każda zieleń korzystnie wpływa na nasze zdrowie, a zwłaszcza trawniki. Główne funkcje trawników to:
- zatrzymuje duże ilości kurzu, co szczególnie w warunkach miejskich ma ogromne znaczenie,
- zmniejszają wahania temperatury w miastach, zwłaszcza w okresie letnim, nawet o 2-4 stopnie,
- w pewnym stopniu trawniki tłumią hałas,
- wilgotność względna powietrza nad trawnikami jest do 13% wyższa niż np. nad powierzchnią asfaltową czy betonową,
- trawniki podobnie jak niektóre drzewa i krzewy iglaste, wydzielają fitoncydy. Substancja ta pozwala na naturalną walkę z bakteriami chorobotwórczymi,
- w ciągu godziny trawa w procesie fotosyntezy pochłania około 1,5 g CO2 na 1 m2 powierzchni,
Oprócz powyższych funkcji, trawnik jest miejscem bogatym w życie mikroorganizmów, owadów, mięczaków. Dodatkowo możemy spotkać żerujące ptaki, czy nawet małe ssaki w tym jeże. Jak widać, nie tylko my mamy bezpośrednie korzyści, ale otaczający nas świat żywej dzikiej przyrody.
Wybór miejsca pod trawnik
Często z wyborem miejsca pod trawnik mamy spory problem. Większość z nas wybieram centralne miejsca w ogrodzie, łącząc trawnik z tarasem i to jest najbardziej popularne rozwiązanie. Ale często wpadamy na pomysł aby trawnik był również założony w cienistych lub bardzo zacienionych miejscach zwłaszcza pod dużymi drzewami. Ta opcja nie jest zbyt dobrym pomysłem, ponieważ najczęściej takie trawniki mimo naszych wysiłków wyglądają słabo. Trawa jest rzadka i brzydka, a dodatkowo przerasta ją mech. Pamiętajmy, że trawa najlepiej rośnie w miejscach dobrze nasłonecznionych, ale niekoniecznie przez cały dzień. Trawnik nie tylko pełni rolę ozdobną, ale także rekreacyjną. Zakładając trawnik warto oddzielić go od rabat wykorzystując, tzw. bordy lub wykorzystując kostki granitowe, palisady, itp. Jeżeli mamy już drzewa w trawniku warto tutaj również wydzielić wokół pnia opaskę, aby drzewo dostawało odpowiednią ilość wody. Wokół pnia możemy wtedy wyściółkować przestrzeń, np. dobrze przekompostowaną korą sosnową.
Zakładanie trawnika
Po zdecydowaniu się na miejsce pod trawnik należy wykonać kilka prac.
Przygotowanie terenu
Zaczynamy od odpowiedniego przygotowania terenu pod trawnik. Staramy się jak najbardziej zniwelować wszystkie nierówności. Teren powinien być jak najbardziej płaski, bez zbędnych wzniesień. Nawet tereny, które naturalnie mają spadki staramy się wyrównać, aby te spadki były jak najmniejsze. To ma duży wpływ na utrzymanie odpowiednich warunków wilgotnościowych na całej powierzchni. Następnie pozbywamy się wszelkich chwastów.
Przygotowanie gleby
Gleba pod trawnik nie może być słabej jakości. Trawa wymaga podłoża lekkiego, przepuszczalnego, próchnicznego i zasobnego w składniki pokarmowe. Mimo, że podłoże powinno być przepuszczalne, ale jednocześnie powinno być stale lekko wilgotne. Ziemia powinna na pewno zawierać odpowiednią ilość wapnia, magnezu i potasu. Te składniki korzystanie wpływają na wybarwienie, ukorzenienie się trawy i jej odporność na mrozy.
Warto zamówić żyzną ziemię lub możemy sami wzbogacić naszą glebę macierzystą pod warunkiem, że jej jakość jest w miarę dobra. Do użyźnienia możemy zastosować różne podłoża torfowe, jeżeli mamy bardzo piaszczystą ziemię. Także świetnym rozwiązaniem będzie użycie kompostu w tym tego z przekompostowanej kory lub torfu niskiego. Warto także dodać dobrze przekompostowanego obornika. Przy glebach ciężkich, używamy piasku o średniej granulacji i kompostu.
Następnie po rozrzuceniu materiałów wzbogacających glebę, należy ją przekopać na wysokość szpadla lub użyć glebogryzarki. Dobrze jest dodać na start nawóz wieloskładnikowy, typu Azofoska, Yara mila complex, itp. Nawóz lekko mieszamy z wcześniej przekopanym podłożem.
Glebę po przekopaniu należy wyrównać poprzez wielokrotne grabienie naprzemiennie z wałowaniem. Wał powinien mieć wagę w przedziale 70-100 kg. Ten etap jest dość pracochłonnym i trudny, ponieważ musimy wyrównać teren aby był jak najbardziej płaski. Ważne aby pomiędzy grabieniem i wałowaniem nawadniać glebę, aby nie przesuszyła się zbytnio. Czyli rozgrabiamy glebę, wałujemy i grabimy, następnie nawadniamy. Następnego dnia zabiegi powtarzamy. Gleba powinna być odpowiednio utwardzona, aby w późniejszym etapie nie zapadał nam się trawnik podczas użytkowania.
Siew nasion lub rozłożenie trawy z rolki
Trawnik możemy założyć poprzez siew nasion lub z gotowych rolek z trawą. Na rynku obecnie mamy dostępną dużą ilość gotowych mieszanek z różną zawartością poszczególnych gatunków traw. Najbardziej wartościowe są mieszanki, które w swoim składzie zawierają kostrzewę czerwoną(przynajmniej w dwóch odmianach), życicę trwałą, rajgras angielski(przynajmniej w dwóch odmianach) czy mietlice pospolitą. Unikamy w mieszankach takich gatunków jak: życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum), życica mieszańcowa (Lolium boucheanum) oraz życica westerwoldzka (Lolium westerwoldicum). Są one mało odporne na deptanie, koszenie i wypadają po pierwszym roku od siewu. Stosowane najczęściej w najtańszych mieszankach jako uzupełniacze.
Do siewu używamy około 20-30 gram na 1 m2 w zależności od zastosowanej mieszanki. Niestosujemy mniejszej ilości dawki nasion, ponieważ prowadzi to do szybszego wzrostu chwastów. Najlepiej wykonać siew krzyżowy. Nasiona dzielimy na 2 części. 1 połowę siejemy w jednym kierunku, a drugą prostopadle do pierwszego siewu. Taka metoda siewu sprzyja równomiernemu rozłożeniu nasion na powierzchni. Najbardziej polecany jest siew ręczny, ale możemy także wykorzystać siewnik.
Po wysianiu nasion glebę należy zwałować, aby nasiona nie zostały wymyte przez wodę, lub wywiane przez wiatr. Przy glebach dość lekkich, możemy także po wysianiu lekko zagrabić nasiona z ziemią a następnie zwałować. Pamiętamy o podlaniu, ale strumień musi być delikatny.
Pielęgnacja trawnika
Po założeniu trawnika, przyjdzie czas na jego odpowiednią pielęgnację.
Koszenie trawnika
Po założeniu trawnika czy to z siewu czy z rolki, pierwsze koszenie wykonujemy dopiero wtedy, kiedy trawa osiągnie wysokość około 5-6 cm. Koszenie takie wykonujemy nie więcej niż o połowę. Możemy również zamiast koszenia wykonać wałowanie nowego trawnika co spowoduje połamanie źdźbeł a to z kolei doprowadzi do ich lepszego krzewienia się.
Standardowe przycinanie trawników przypada średnio co 7-10 dni w zależności od intensywności wzrostu, który uzależniony jest od ilości dni słonecznych, wilgotności i zasobności podłoża. Koszenie trawników wieloletnich rozpoczynamy wiosną, gdy trawa osiągnie wysokość około 8-10 cm. Pierwsze koszenie po okresie zimowym zawsze robimy maksymalnie o połowę, dopiero kolejne po 7-10 dniach znowu o połowę lub 1 cm mocniejsze. Pierwsze koszenie w zależności od rozpoczęcia wiosny możemy wykonać już w połowie kwietnia. Docelowo wysokość trawnika powinna wynosić od 3 do 5 cm w zależności od panujących warunków. W okresie z dużą ilością opadów trawniki strzyżemy krócej, a w dni upalne i suche zostawiamy dłuższe na około 5 cm, a nawet przy bardzo dużych upałach i suszach 6-7 cm.
Ostatnie koszenie jesienią wykonujemy zwykle pod koniec października a nawet na początku listopada pod warunkiem, że przez kolejny miesiąc od koszenia nie będzie zapowiadanych regularnych mrozów. Trawa na okres zimowy nie powinna być ani zbyt krótka ani zbyt długa. Zbyt krótko ścięta trawa może przy dużych mrozach przemarzać a przy zbyt długiej gnić.
Po ostatnim koszeniu, przed opadami śniegu, przez cały okres opadających liści z drzew i krzewów, należy je regularnie wygrabiać. Obecność liści na trawniku jest przyczyną wielu późniejszym problemom z trawnikiem. Trawa pokryta liśćmi gnije z powodu braku dostępu powietrza i światła, choruje, źle zimuje, rozwija się pleśń lub inne choroby grzybowe. Pamiętajmy, że w okresie zimowym, jeżeli dobowa temperatura będzie utrzymywać się na poziomie 5 stopni, to trawa będzie dalej rosła, choć o wiele wolniej niż w okresie wiosenno-letnim.
Wertykulowanie trawnika
Po 2-3 sezonach od założenia trawnika, następuje tzw. filcowanie się, które polega na narastaniu niezmineralizowanych źdźbeł na powierzchni gleby. Dodatkowo w złych warunkach rozrasta się mech. Te procesy powodują ograniczenia we wzroście trawy, a tym samym normalne procesy życiowe darni. Jednocześnie gleba staje się coraz bardziej zbita, ograniczając dalszy wzrost trawy.
Zabiegiem poprawiającym kondycję darni a tym samym pomagającym usunąć tzw. filc jest wertykulacja. Zabieg polega na nacinaniu trawnika i usunięciu nadmiaru filcu i mchu dzięki specjalnym ostrzom. Do dyspozycji mamy wertykulatory ręczne podobne do grabi lub mechaniczne, które posiadają ostrza stałe lub wahliwe. Dodatkowo poprzez nacinanie darni wraz z glebą, poprawiamy także napowietrzenie, lepsze nawodnienie i działanie nawozów. Wertykulację wykonujemy, kiedy trawnik nie jest mokry.
Możemy ograniczyć powstawanie warstwy filcu, poprzez regularne grabienie trawnika w sezonie, po koszeniu. Mimo, że używamy np. kosiarki z koszem to i tak część źdźbeł pozostaje i dlatego grabienie jest ważnym zabiegiem wykonywanym w sezonie po koszeniu. Taki zabieg warto wykonywać choćby raz na miesiąc. Jeżeli nie mamy czasu lub nie możemy wykonać takiego zabiegu to wertykulację głęboką przeprowadzamy wiosną(od połowy marca do końca maja) i lekką, płytką jesienią, nie później niż na początku października.
Aeracja trawnika
Aerację trawnika przeprowadzamy w okresie wiosennym, najlepiej co roku. Zabieg ten polega na nakłuwaniu trawnika albo widłami, nakładami z kolcami na buty lub specjalną maszyną. Celem takiego zabiegu jest rozluźnienie gleby i lepsze jej napowietrzenie. Dodatkowo gleba będzie lepiej chłonąć wodę i składniki pokarmowe dostarczane przez nawożenie. Aerację wykonujemy po wertykulacji.
Nawożenie trawników
Trawnik wymaga nawożenia mineralnego regularnie jeżeli ma stanowić element ozdobny ogrodu. Nie nawożone trawniki rosną słabo a wygląd i stan trawy odbiega znacząco od „idealnego”. Średnio trawnik wymaga dostarczenia około 3-5 kg nawozu NPK na 100m2 w ciągu roku. Oczywiście należy pamiętać również o mikroelementach takich jak żelazo, magnez, siarka, bor, molibden, dlatego warto stosować nawozy wieloskładnikowe typu Azofoska, Yara Mill Complex. Nawozy stosujemy w dni pochmurne, przed opadami deszczu. Pierwsze nawożenie wykonujemy wiosną po przeprowadzonej wertykualcji, aeracji lub pierwszym koszeniu. W okresie od września do października stosujemy nawozy tzw. jesienne, które nie zawierają azotu, a za to mają w swoim składzie więcej potasu i fosforu, ewentualnie siarki i żelaza.
Co 3-4 lata warto zastosować także wapnowanie trawnika. Możemy do tego zastosować nawóz wapniowo magnezowy, np. Dolomit lub kredę w ilości 5-10 kg na 100m2 trawnika.
Nawadnianie trawnika
Trawnik jest dość „wodożerny”. Średnia dawka wody powinna wynosić 15-20 litrów na m2 trawnika w okresie co 5-10 dni. Najlepszą metodą nawadniania jest zraszanie drobnokropliste, co powoduje dobre nawodnienie warstwy około 10 cm miąższości gleby, która to jest stale lekko wilgotna. Nie zaleca się podlewanie codziennego. Zasada podlewania jest podobna jak u innych roślin, lepiej rzadziej a dużo niż często i mało. Trawnik musi też oddychać. Przy dużych upałach w okresie od czerwca do połowy września wystarczy podlewać co drugi dzień w przypadku gleb bardziej piaszczystych i co 3-4 dni w przypadku gleb ciężkich, gliniastych.
Odchwaszczanie trawnika
Po założeniu trawnika, dość często pojawiają się w nim niepożądane chwasty. Jeżeli gleba pod trawnik została dobrze przygotowana i jednocześnie zastosowano dobrej jakości nasiona trawy w odpowiedniej ilości to zachwaszczenie za pewne będzie mniejsze.
Jeżeli już pojawią się chwasty w nowo założonym trawniku to nie należy stosować herbicydów. Podstawową metodą walki z chwastami jest ręczne pielenie. Najczęściej ta metoda przynosi dobre rezultaty. Dodatkowo regularne koszenie trawnika również po jakimś czasie zmniejsza ilość chwastów, zwłaszcza dwuliściennych.
Na dojrzałych trawnikach przy dużym zachwaszczeniu, możemy zastosować środki chemiczne na chwasty dwuliścienne. Aczkolwiek tą metodę polecam zastosować tylko w przypadku, kiedy ręczne pielenie i regularne koszenie nie przynosi efektów.
Wałowanie trawnika
Zabieg ten polecam wykonać w okresie wiosennym, zwłaszcza po zimie ostrej i mroźnej, gdy gleba często zamarzała i rozmarzała. Wałowanie trawnika pozwala na dociśnięciu kęp traw w glebę. Powoduje również lepsze krzewienie się darni. Na glebach ciężkich raczej stosujemy ten zabieg rzadko a na glebach lekkich i piaszczystych częściej.
Walka z kretowiskami
Kretowiska usuwamy wczesną wiosną. Jedyną metodą jest udeptanie kretowiska. Nadmiar ziemi należy usunąć poza obręb trawnika lub równomiernie rozgrabić po trawniku.
Trawnik w ogrodzie
Wbrew pozorom trawnik jest jednym z trudniejszych elementów w ogrodzie do właściwego utrzymania. Aby móc się cieszyć pięknym i zdrowym trawnikiem należy o niego regularnie dbać. Właściwie przeprowadzone zabiegi pielęgnacyjne to podstawa. Trawnik wymaga większej uwagi z naszej strony niż inne rośliny rosnące na rabatach czy kwietnikach.
Przeczytaj również:
Kwieciak malinowiec – wspólny wróg truskawek i malin
Foto: Pexels i Pixabay
Witam serdecznie! Nazywam się Sebastian i jestem doświadczonym ogrodnikiem z ponad 25-letnim stażem. Moja pasja do roślin towarzyszy mi od najmłodszych lat. Już jako dziecko fascynowała mnie przyroda, a szczególnie bogactwo świata roślin, co naturalnie wpłynęło na wybór mojej ścieżki zawodowej. Ukończyłem szkołę branżową o profilu ogrodniczym, a od tego czasu konsekwentnie rozwijam swoją wiedzę i umiejętności. Ogrodnictwo to dziedzina dynamiczna i pełna wyzwań – stale pojawiają się nowe odmiany roślin, innowacje technologiczne oraz zaawansowany sprzęt. Mimo wieloletniego doświadczenia wciąż poszerzam swoje kompetencje, śledząc najnowsze trendy i zdobywając aktualne informacje. Przez lata miałem okazję pracować w różnych obszarach ogrodnictwa: – w szkółkach, zajmując się uprawą drzewek, krzewów liściastych, iglastych oraz bylin, – w szklarniach, gdzie specjalizowałem się w uprawie roślin doniczkowych, – w firmie zakładającej ogrody kompleksowo, od projektu po instalację systemów nawadniających. Dzięki tym doświadczeniom mogę nie tylko dzielić się wiedzą, ale również oferować wsparcie w zakładaniu i pielęgnacji ogrodów. Moim celem jest inspirowanie innych do tworzenia pięknych, funkcjonalnych przestrzeni, które przyniosą radość i harmonię. Zapraszam serdecznie do wspólnego odkrywania tajemnic ogrodnictwa!