Hippeastrum, Amaryllis, Vallota. Uprawa i pielęgnacja.

Wszystkie te trzy rodzaje należą do rodziny Amarylkowate (Amaryllidaceae). Większość osób myli te rośliny i określa jedną nazwą amarylis. Nawet profesjonaliści i producenci oznaczają wspólną nazwą jako amarylis, rodzaj Hippeastrum i Amaryllis.

Pierwszy rodzaj Hippeastrum, czyli Zwartnica reprezentuje około 60-70 gatunków, które głównie występują na obszarze między Meksykiem, Peru i Brazylią. W naturalnym środowisku porastają stepy oraz regiony zadrzewione z wyraźną porą suchą.

Rodzaj Amaryllis występuje naturalnie w Kraju Przylądkowym* w Afryce i reprezentowany jest tylko przez jeden gatunek Amarylis piękny (Amaryllis belladonna).

Ostatni rodzaj jaki będę opisywał to Vallota, również reprezentowany przez jeden gatunek, czyli Vallota okazała (Vallota speciosa). Naturalnie występuje podobnie jak amarylis w Kraju Przylądkowym* w Afryce.

*Kraj Przylądkowy to nic innego jak Przylądek Dobrej Nadziei znajdujący się w Republice Południowej Afryki (RPA)

Przeczytaj również: Zielistka Sternberga (Chlorophytum comosum)

Charakterystyka

Hippeastrum mieszańcowe – Zwartnica mieszańcowa (Hippeastrum x hybridum)

W uprawie domowej zastosowanie mają tzw. mieszańce i ich liczne odmiany gatunków Hippeastrum aulicum i Hippeastrum vittatum. Mieszańce noszą nazwę Hippeastrum x hybridum. Botaniczne gatunki i formy nie są uprawiane w mieszkaniach.

Zwartnica ma prawie kulistą cebulę o barwie jasnobrązowej, zaokrąglonej od spodu, o zmiennej wielkości zależnej od odmiany, wieku i jej jakości. Liście zwartnicy mogą osiągnąć od 50 do 70 cm długości i około 4-5 cm szerokości. Mają jasnozieloną barwę i pojawiają się w trakcie wyrastania pędów(pąków) kwiatowych lub później. Liście zamierają w okresie jesiennym co oznacza że roślina przechodzi w okres spoczynku. Hippeastrum w zależności od wielkości i dojrzałości cebuli wydaje od 1 do 4 pędów kwiatowych o wysokości od 50 do 70 cm. Pędy te w środku są puste a w przekroju okrągłe, co odróżnia je od pędów kwiatowych amarylisa, które w środku są pełne.

Na każdym pędzie kwiatowym osadzone są lejkowate, duże kwiaty w ilości 2-4. Średnica poszczególnych kwiatów może osiągnąć od 18 do 26 cm w zależności od odmiany. Kwiaty występują w kolorach od białego, łososioworóżowego, do jasno i ciemnoczerwonego. Dostępne są także odmiany o kwiatach dwubarwnych, wzorzystych o różnie zabarwionym obrzeżeniu lub wnętrzu. Okres kwitnienia zwartnicy przypada na okres od końca grudnia do końca maja w zależności od przygotowania cebuli. Możemy w tym przedziale czasowym sterować okresem kwitnienia przez odpowiednie posadzenie cebul w odstępach czasowych. Poszczególna roślina kwitnie około 2-3 tygodni. Obecnie wszystkie ustalone i zatwierdzone odmiany hippeastrum rozmnażane są wyłącznie wegetatywnie przez podział cebul i metodą in vitro.

Przegląd popularnych odmian:

• ’Picotee’ ładne, eleganckie kwiaty, gdzie każdy biały płatek posiada delikatny, cienki różowo-czerwony kontur.
• ’Splash’ – jasnokoralowe płatki z białą gardzielą, delikatny, jedna z mniejszych odmian. Kwiat podwójny, podobny do lilii.
• ’Exotic Star’ – paskowane, zielono-biało-czerwone kwiaty, egzotyczne z wyglądu, zielona gardziel
• ’Charisma’ – niezwykle ciekawa, cieniowane płatki z dominującą barwą czerwieni
• ’Nymph’ – ogromne, pełne kwiaty przypominające piwonie, białe z paskowaniem różowym
• ’Monte Carlo’ – czerwone, duże rozwarte kwiaty z białą gardzielą
• ’Cherry Nymph’ – czysto czerwone, pełne kwiaty
• ’Daphne’ – aksamitne, wielkie kwiaty w głębokiej czerwieni w środku, nieco jaśniejsze na brzegu
• ’Red Garden’ – prawdziwa, mocna czerwień, obfite kwitnienie
• ’Pink Garden’ – to samo, ale w delikatnym różu
• ’Yellow Garden’ – kwiaty zielonkawo-białe z zielonym środkiem
• ’White Garden’ – kwiaty śnieżnobiałe z zielonkawym środkiem
• ’Striped Garden’ – jasnoczerwone płatki z białym środkiem
• ’Ice King’ – białe, pełne niesamowicie wypełnione kwiaty
• ’Sweet Nymph’ – przewaga czerwieni, cieniowane płatki
• ’Caprice’ – pojedyncze kwiaty, cieniowane biało-czerwone
• ’Lagoon’ – czysto czerwone, duże kwiaty
• ’Aphrodite’ – białe płatki kwiatów są jakby pomalowane czerwoną farbą. Brzegi płatków mają subtelny czerwony kontur
• ’Dancing Queen’ – dwukolorowe kwiaty o barwie biało-czerwonej w piękne, nieregularne paski
• ’Stardust’ – odmiana o białych płatkach z mocnym rysunkiem w czerwonym kolorze, brzegi obwiedzione czerwonym konturem
• ’Marilyn’ – duże pełne białe kwiaty z odrobiną zielonego odzienia w centrum tworzą wielkie kwiatostany czasem nawet po 6 kwiatów na jednej łodydze
• ’Double Dream’ – pełne kwiaty o głęboko różowej barwie wpadającej w czerwień z muśnięciami białego koloru
• ’Pink Surprise’ – kwiaty o bardzo soczystym różowym kolorze w odcieniu fuksji 
• ’Benfica’ – odmiana z kwiatami dużymi, o głębokiej krwistej barwie z czarnym odcieniem i aksamitnym połyskiem
• ’Nagano’ – kwiaty o barwie głęboko pomarańczowej

Przeczytaj również: Reo meksykańskie (Tradescantia spathacea)

Amarylis piękny (Amaryllis belladonna)

Roślina podobna jest do hippeastrum i niestety często mylone bywają ze sobą. Liście ma sztywne, wąskie, jakby rowkowane o barwie ciemnozielonej. Cebule barwy ciemnobrązowej, kształtu nieco gruszkowatego, duże. Łodyga kwiatowa w środku jest pełna a kwiaty pojawiają się na początku jesieni, okres kwitnienia przypada aż do później jesieni a nawet zimy. Pędy kwiatowe pojawiają się przed liśćmi lub w tym samym czasie. Pędy kwiatowe wyrastają jeden za drugim. Kwiaty mają barwę od jasnoróżowego do aksamitno-jaskrawo czerwonego. Po zakończonym kwitnieniu liście zamierają a roślina przechodzi w stan spoczynku.

Popularne odmiany:

• Southern Cross, Multiflora Alba, Halthor, Bill Richardson, Hathor – kwiaty o barwie białej i z odcieniami
• Mutablis Rosea, Ian Black, Johannesburg, Karl King, Stellenbosch – kwiaty o barwie jasnoróżowej w różnych odcieniach
• Major, Multiflora Rosea, Rosea Superba, Parkeri, Barberton – kwiaty o barwie ciemnoróżowej w różnych odcieniach
• Kimberley, Michale Vasser, Cape Town, Kimberley – kwiaty o barwie czerwonej o różnej intensywności

Walota okazała (Vallota speciosa)

Gatunek ten dorasta do wysokości 30-40 cm. Najładniej prezentuje się sadzony w grupach po kilka roślin. Cebule valloty są dość małe, koloru brązowego o kształcie owalnym i wydłużonym. Liście całoroczne, o barwie ciemnozielonej, długości około 30-40 cm i szerokości do 2-3 cm. Kwiaty zebrane po 3-10 w baldachy na 30 cm pędzie kwiatowym. Okres kwitnienia przypada albo na maj, czerwiec albo na późne lato, czyli pod koniec lipca. Mocne i zdrowe cebule wydają kilka pędów kwiatowych. Rośliny wydają dużą ilość odrostów, które po oddzieleniu i posadzeniu po 3 latach wydadzą pierwsze kwiaty. Vallota nie lubi zbyt częstego przesadzania co wpływa niekorzystnie na jej kwitnienie. Rośliny ze względu na nie zasuszanie liści uprawiane są przez cały rok. Nie przechodzą wyraźnego okresu spoczynku jak to ma miejsce u Hippeastrum i Amaryllisa.

Przeczytaj również: Abutilon mieszańcowy (Abutilon × hybridum)

Uprawa Hippeastrum

Początek uprawy

Zaczynamy oczywiście od zakupu zdrowych i dorodnych cebul. Średnia cena cebul waha się od 20 do 26 zł. Cebule zaczynamy uprawiać od połowy grudnia. Jeżeli mamy kilka cebul możemy posadzić je w dwu tygodniowych odstępach, ale nie później niż do końca lutego. Taki zabieg spowoduje, że będziemy mieli kwitnące rośliny od połowy lutego do końca maja. Nie polecam wcześniejszego sadzenia cebul niż od połowy grudnia ze względu na ich stan zdrowotny. Od momentu posadzenia cebul do rozpoczęcia kwitnienia mija około 8 tygodni. Do posadzenia cebul wybieramy doniczki dość duże z dobrym drenażem i dużą ilością otworów odpływowych.

Najlepsza ziemia do uprawy to mieszanka ziemi kompostowej z gliniastą z domieszką torfu. Ziemia uniwersalna będzie dobrym rozwiązaniem z domieszka ziemi kompostowej, piasku i glinki. Świeżo zakupione cebule z dobrych firm ogrodniczych powinny być już zaprawione przed chorobami grzybowymi. Jeżeli mamy już swoje cebule możemy zaprawić je preparatem Kaptan zawiesinowy 50 WP( w 1% roztworze (10 ml/1 litr wody) moczymy cebule około 30 minut). Możemy także w sklepach ogrodniczych zakupić gotowe preparaty do zaprawiania cebul.

Cebule zwartnicy sadzimy tak, aby były zagłębione w ziemi do mniej więcej połowy swojej wysokości. Po posadzeniu podlewamy podłoże, uważając aby nie zamoczyć samych cebul. Doniczki z cebulami ustawiamy w pomieszczeniach o temperaturze około 22-25 stopni (nie musi być jasne). Do momentu pojawienia się wyraźnych pędów kwiatowych lub pojawienia się liści podlewamy oszczędnie(umiarkowanie). Pozwalamy podłożu lekko przeschnąć przed kolejnym podlaniem. Do podlewania używamy wody ciepłej o pH 5-6,5. W momencie pojawiania się liści lub wyraźnych pędów(pąków) kwiatowych doniczki przenosimy do jasnego pomieszczenia, ale nie bezpośrenio nasłonecznionego. Rozpoczynamy także nawożenie co tydzień najlepiej nawozem wieloskładnikowym. Nawożenie stosujemy do połowy sierpnia.

Przeczytaj również: Kiedy należy przesadzać rośliny doniczkowe?

Ważne!

Aby przedłużyć kwitnienie hippeastrum wystarczy obniżyć temperaturę otoczenia do 20-22 stopni. Nie dopuszczamy do zawiązywania się nasion, wyłamujemy przekwitłe kwiaty. Pędy kwiatowe usuwamy z rośliny dopiero po ich zaschnięciu.

Pielęgnacja po kwitnieniu

Kiedy hippeastrum przekwitnie, rośliny przenosimy do pomieszczenia nasłonecznionego, a od drugiej połowy maja możemy wynieść je na balkon, taras lub do ogrodu. Do końca lipca regularnie nawadniamy i nawozimy. Staramy się tak pielęgnować rośliny aby liście nie rosły zbyt szybko, gdyż osłabia to dodatkowo cebule. Cebula w okresie wegetacji powinna powiększyć swój rozmiar o jakieś 1-2 cm.

Przygotowanie do spoczynku i spoczynek

Spoczynek u hippeastrum jest konieczny aby rośliny mogły ponownie zakwitnąć w kolejnym sezonie. Okres spoczynku rozpoczyna się od października i trwa do grudnia. W celu przygotowania zwartnicy do spoczynku od początku sierpnia należy ograniczyć podlewanie i nawożenie, aż w drugiej połowie miesiąca zaprzestać całkowicie. Liście powinny uschnąć w ciągu 4-5 tygodni. Po uschnięciu liści, usuwamy je z cebuli a następnie doniczki przenosimy w chłodne miejsce (10-15 stopni), niekoniecznie jasne. Cebule możemy także wyjąć z doniczek, oczyścić z ziemi i umieścić w torfie w papierowych torebkach lub skrzyneczkach.

Od połowy grudnia cebule wyjmujemy ze starej doniczki i ziemi(jeżeli nie zrobiliśmy tego na początku spoczynku), dobrze oczyszczamy i następnie sadzimy do większej doniczki i świeżej ziemi. Dalsze postępowanie jest takie samo jak na początku uprawy.

Rozmnażanie

Hippeastrum rozmnażamy wyłącznie wegetatywnie przez cebulki przybyszowe lub podział dorosłych cebul. Ziemia do rozmnażania powinna składać się z torfu odkwaszonego i piasku w proporcji 1:1. Cebule dzielimy pod koniec okresu spoczynku, dzieląc ją na 2 lub 4 tnąc od góry w dół.

Choroby i szkodniki

Najczęściej rośliny atakowane są przez choroby grzybowe. Objawami ataku choroby grzybowej są czerwone plamy, smugi na liściach i łamiące się łodygi kwiatowe. Dobrze zaprawione cebule chronią przed rozwojem chorób. Szkodniki atakują rzadko, a mogą to być przede wszystkim mszyce, przędziorki.

Przeczytaj również: Jak prawidłowo podlewać rośliny doniczkowe

Uprawa Amaryllis

Pielęgnacja amaryllisów podobna jest do hippeastrum, lecz sam proces rozpoczęcia wegetacji zaczyna się około 3 miesiące wcześniej. Cebule zaczynamy sadzić od połowy września aż do połowy listopada, tak aby odpowiednio sterować samym okresem kwitnienia. Cebule maja dość długie korzenie, na które musimy uważać aby ich nie uszkodzić. Uszkodzone korzenie opóźniają kwitnienie o 3-4 tygodnie.

Sam proces pielęgnacji i uprawy podobny jest do Hippeastrum. Od momentu pojawiania się pędów kwiatowych lub liści zaczynamy obficiej podlewać i nawozić.

Rośliny wprowadzamy w stan spoczynku od lipca, pamiętając aby dać roślinie 3-4 tygodnie na zasuszenie liści od momentu zaprzestania podlewania i nawożenia. To oznacza, że ograniczamy te zabiegi poczynając od końca maja.

Uprawa Vallota

Pielęgnacja Valloty podobna jest do hippeastrum i amaryllisa, lecz tutaj nie mamy wyraźnego okresu spoczynku. Podlewanie i nawożenie ograniczamy od połowy września. Przez okres jesieni i zimy podlewamy tyle aby podłoże całkowicie nie przeschło. Zimą temperaturę utrzymujemy w zakresie 16-20 stopni. W zależności od warunków przezimowania rośliny zakwitną albo w maju, czerwcu albo pod koniec lipca.

Przeczytaj również: Rośliny doniczkowe, które poradzą sobie z każdym właścicielem

Uprawa hydroponiczna Hippeastrum i Amaryllisa

Ponieważ jestem zwolennikiem uprawy hydroponicznej jak największej grupy roślin to również Hippeastrum i Amaryllis polecam do tej metody uprawy. Mimo, że są to rośliny cebulowe to świetnie się nadają do takiej uprawy i na dodatek o wiele piękniej kwitną a cebule szybko przyrastają na objętości. Główna różnica w pielęgnowaniu roślin w uprawie hydroponicznej a w ziemi dotyczy przygotowania do okresu spoczynku i samego spoczynku roślin. Liście zaczną zasychać w momencie kiedy stopniowo zaczniemy ograniczać dostarczanie pożywki i w końcu pozostawimy tylko odrobinę wody na dnie naczynia(osłonki), aby korzenie całkowicie nie wyschły. Temperatura spoczynku musi być wyższa niż przy uprawie w ziemi i powinna wynieść około 16 stopni. Możemy także wyjąć cebule na czas spoczynku i przechowywać standardowo w torfie w skrzyneczkach w niższej temperaturze.

Po zakończonym okresie spoczynku ponownie dostarczamy świeżej pożywki, jeżeli zostawiliśmy cebule w doniczkach i przenosimy je do ciepłego pomieszczenia o temperaturze 25-30 stopni. Jeżeli je wyjmowaliśmy to należy posadzić na nowo w keramzycie. Na początek zalecam podanie samej wody a dopiero po około 2 tygodniach dodać pożywkę.

Przy uprawie hydroponicznej rośliny rosną silnie i obficie kwitną. Na dodatek rzadko atakowane są przez choroby grzybowe. Ten rodzaj uprawy zalecam dla chętnych i ciekawych osób, które lubią eksperymentować. Uwaga! Do uprawy hydroponicznej nie przenosimy cebul, które maja już wyraźne pędy kwiatowe i liście a system korzeniowy jest rozrośnięty. W takim przypadku czekamy do następnego sezonu.

Przeczytaj również:

Begonia bulwiasta – idealny kwiat na zacienione balkony i ogrody

Foto: Pexels i Pixabay

Sebastian Patora

Witam serdecznie! Nazywam się Sebastian i jestem doświadczonym ogrodnikiem z ponad 25-letnim stażem. Moja pasja do roślin towarzyszy mi od najmłodszych lat. Już jako dziecko fascynowała mnie przyroda, a szczególnie bogactwo świata roślin, co naturalnie wpłynęło na wybór mojej ścieżki zawodowej. Ukończyłem szkołę branżową o profilu ogrodniczym, a od tego czasu konsekwentnie rozwijam swoją wiedzę i umiejętności. Ogrodnictwo to dziedzina dynamiczna i pełna wyzwań – stale pojawiają się nowe odmiany roślin, innowacje technologiczne oraz zaawansowany sprzęt. Mimo wieloletniego doświadczenia wciąż poszerzam swoje kompetencje, śledząc najnowsze trendy i zdobywając aktualne informacje. Przez lata miałem okazję pracować w różnych obszarach ogrodnictwa: – w szkółkach, zajmując się uprawą drzewek, krzewów liściastych, iglastych oraz bylin, – w szklarniach, gdzie specjalizowałem się w uprawie roślin doniczkowych, – w firmie zakładającej ogrody kompleksowo, od projektu po instalację systemów nawadniających. Dzięki tym doświadczeniom mogę nie tylko dzielić się wiedzą, ale również oferować wsparcie w zakładaniu i pielęgnacji ogrodów. Moim celem jest inspirowanie innych do tworzenia pięknych, funkcjonalnych przestrzeni, które przyniosą radość i harmonię. Zapraszam serdecznie do wspólnego odkrywania tajemnic ogrodnictwa!