Forsycja jako jeden z nielicznych krzewów jest zwiastunem nadchodzącej wiosny. Krzew należy do rodziny Oliwkowate (Oleaceae). Natomiast rodzaj Forsycja (Forsythia) obejmuje 7 znanych gatunków pochodzących z Azji wschodniej i Europy południowej. W naszych warunkach klimatycznych nadają się do uprawy 3 gatunki. Są to: Forsycja pośrednia (Forsythia x intermedia), F. zwisła (F. suspensa), F. koreańska (F. ovata). Należą do najpiękniejszych i bardzo lubianych krzewów ozdobnych ze względu na wczesne kwitnienie. Kwiaty pojawiają się przed rozwojem liści. Krzewy w tym czasie obsypane są złotożółtymi, dzwonkowatymi kwiatami.
Forsycja (Forsythia) ogólna charakterystyka
Forsycje są krzewami o wysokości od 1,5 do 3 m w zależności od gatunku i odmiany. Pędy mają nagie, wewnątrz puste lub z blaszkowatymi przegrodami. Pączki zróżnicowane na liściowe i kwiatowe. Pączki kwiatowe przeważnie skupione obok siebie. Liście ułożone naprzeciwlegle, pojedyncze lub 3 – dzielne (u F. suspensa), nagie, piłkowane albo całobrzegie i wydłużone. Kwiaty obupłciowe o barwie żółtej, osadzone na krótkich szypułkach podpartych u nasady drobnymi 2-4 łuskami. Kwiaty w pęczkach po 2-6. Kielich z koroną 4 płatkowy. Płatki korony wąskie, wydłużone u podstawy zrośnięte. Kwiaty mają 2 pręciki. U forsycji występuje zjawisko heterostylii polegającej na tym, że u jednego okazu słupki mogą być dłuższe od pręcików a u drugich krótsze. Egzemplarze rozmnażane wegetatywnie zachowują cechy rośliny matecznej. System korzeniowy mają płytki i dość mocno rozbudowany w drobne korzonki. Owocem jest pękająca torebka składająca się z dwóch komór. Nasiona natomiast ma oskrzydlone i nieduże.
Forsycje należą do krzewów średnio wytrzymałych na mróz. Część gatunków i ich odmian często przemarza w czasie mroźniejszych zim. U najładniejszych odmian z grupy Forsycji pośredniej i zwisającej często przemarzają pąki kwiatowe a nawet starsze pędy.
Wymagania i uprawa
Krzewy wymagają gleb żyznych, wilgotnych o luźnej strukturze. Nie tolerują gliniastego i ciężkiego podłoża. Natomiast na zbyt suchych glebach rosną słabo a liście dość szybko więdną i zwisają. Ze względu na swój system korzeniowy, źle znoszą rosnące wokół rośliny o podobnej budowie korzeni oraz miejsc zadarnionych i zachwaszczonych. Ważne! Nie przekopujemy ziemi w obrębie krzewów. Jedynie możemy motykować i lekko spulchnić pazurkami.
Na prawidłowy rozwój krzewów korzystnie wpływa ściółkowanie podłoża pod roślinami oraz utrzymywanie stałej wilgotności podłoża. Pamiętajmy o regularnym podlewaniu, szczególnie podczas długotrwałych okresów suszy. Forsycje mogą rosnąć od stanowiska zacienionego do słonecznego. Najlepiej prezentują się jednak na wystawie słonecznej i osłoniętej przed mroźnymi wiatrami. Takie stanowisko powoduje, że krzewy najobficiej kwitną i pięknie się prezentują.
Forsycje dobrze znoszą przycinanie i zalecane jest co kilka lat odmładzać starsze krzewy. Corocznie wycinamy pędy przemarznięte i uszkodzone. W przypadku cięcia lekko formującego, zabieg wykonujemy dopiero po kwitnieniu, ponieważ pąki kwiatowe zawiązywane są w poprzednim sezonie.
Nawożenie stosujemy od marca do końca września, nawozami wieloskładnikowymi. Co drugi rok możemy zastosować dobrze rozłożony obornik lub obornik granulowany.
Rozmnażanie
Krzewy forsycji rozmnażamy wyłącznie wegetatywnie przez sadzonki zdrewniałe. Sadzonki pobiera się w grudniu o długości 15-20 cm i umieszcza w lekko wilgotnym piasku. Wiosną wysadzamy do gruntu. Możemy również od razu posadzić przygotowane sadzonki do doniczek wypełnionych mieszanką ziemi i piasku w proporcji 1:1. Doniczki albo dołujemy w ogrodzie, albo przechowujemy w piwnicy w dodatniej temp. Drugim sposobem rozmnażania są odkłady. Przyginamy środek wybranej gałązki do ziemi w przygotowany wcześniej rowek i przysypujemy kilkucentymetrową warstwą ziemi. Dość szybko się ukorzeniają.
Choroby i szkodniki
Forsycje są dość odpornymi roślinami, ale nawet je mogą dosięgnąć choroby i szkodniki. Czasami może zostać porażona bakteryjną plamistością liści, którą zwalczamy poprzez zastosowanie oprysku Miedzianem 50 WP. Oprysk wykonujemy co 2 tygodnie aż do ustąpienia objawów. Kolejną chorobą atakującą forsycje jest mączniak prawdziwy. Czasami krzewy porażane są przez rdzę, chorobę grzybową objawiającą się rdzawo – pomarańczowymi plamami. Natomiast najpopularniejszym szkodnikiem atakującym forsycje są mszyce.
Zastosowanie
Forsycje znajdują wszechstronne zastosowanie w zieleni miejskiej, osiedlowej, parkach i przydomowych ogrodach. Krzewy możemy wykorzystać do nieformowanych żywopłotów, szpalerów. Pięknie wyglądają jako solitery na trawnikach. Ładnie prezentują się sadzone na tle krzewów iglastych i liściastych zimozielonych.
Gałązki forsycji z pąkami kwiatowymi, możemy ściąć zimą i wstawić do wazonu z wodą. Ścięte w styczniu zakwitają po 3-4 tygodniach, w lutym po 2-3 tyg.
Gatunki w uprawie
Jak wcześniej wspominałem w uprawie zastosowanie mają 3 gatunki forsycji.
Forsycja zwisła (Forsythia suspensa)
Forsycja ta dorasta do wysokości 3 m i jest dość szerokim, gęstym krzewem z długimi, wiotkimi, zwisającymi pędami i gałązkami. Pędy wewnątrz puste, w węzłach przerywane poprzeczną przegrodą. Liście pojedyncze a na długopędach 3 listkowe o długości 3-10 cm i piłkowane. Kwiaty typowo złotożółte o średnicy 2-3 cm. Torebka nasienna gęsto brodawkowata o długości do 1,5 cm.
W uprawie reprezentowana jest przez dwie odmiany botaniczne:
- var. Fortunei – odm. Fortune’a jest krzewem o gałęziach bardziej wyprostowanych w początkowej fazie wzrostu, u starszych roślin łukowato zwisające o luźnym pokroju. Liście pojedyncze, ostro piłkowane. Na długopędach 3 klapowe, jajowato wydłużone długości 4-7 cm i szerokości 2,5-4,5 cm. Liście na górnej stronie blaszki liściowej o barwie żywo zielonej od spodu szarozielone. Kwiaty żółte, osadzone po 1-2 wzdłuż pędów. Najczęściej występuje w Chinach.
- var. sieboldii – odm. Siebolda jest krzewem o silnie zwisających pędach, które stykają się z ziemią, wskutek czego pędy ukorzeniają się i szeroko rozrastają. Liście pojedyncze, na długopędach 3 klapowe, szeroko jajowate i długości 4-6 cm. Kwiaty dzwonkowate, długoszypułkowe, pojedynczo stojące, lecz bardzo liczne. Występuje naturalnie w Japonii skąd została sprowadzona do Europy.
Istnieją również odmiany uprawne, lecz nie przewyższają wartością odmian botanicznych. Znane są odmiany: 'Atrocaulis’ o ciemnobrązowej korze i liściach w młodym wieku o barwie czerwonobrązowej. Niestety słabo kwitnie, 'Variegata’ odmiana pstrolistna z liśćmi pokrytymi żółtymi plamami, kwiatami o barwie ciemnożółtej, również kwitnie słabo.
Forsycja pośrednia (Forsythia x intermedia)
Gatunek jest mieszańcem F. suspensa i F. Viridissima (F. zielona), który został znaleziony w 1878 roku w ogrodzie botanicznym w Getyndze. Krzewy wysokości około 2-3 m i szerokim rozłożystym pokroju i pędach początkowo wyprostowanych, później na końcu zwisających. Długopędy barwy oliwkowożółtej i lekko kanciaste. Liście pojedyncze eliptyczne lub wąsko-jajowate, na długopędach 3-listkowe od połowy długości ząbkowane. Na górnej stronie blaszki liściowej o barwie ciemnozielonej i trochę błyszczące, a od spodu nieco jaśniejsze. Długości około 6-8 cm i szerokości 2-3,5 cm. Trójlistkowe mniejsze od pojedynczych. Kwiaty po 2-3 w pęczkach, bardzo liczne o barwie intensywnie żółtej. Utrzymują się na krzewach długo do 3 tygodni.
W Polsce znane są starsze odmiany bardziej wytrzymałe na mrozy:
- Densiflora – odm. gęstokwiatowa o wzniesionym pokroju i zwisających gałązkach. Kwiaty o barwie jasnożółtej, duże, o szerokich, płasko rozpostartych płatkach i długich słupkach, gęsto skupione na pędach.
- Primulina – odm. pierwiosnkowa o pokroju wyprostowanym. Liście powyżej środka ostro ząbkowane. Kwiaty jasnożółte, bardzo liczne z płatkami odstającymi i krótkimi słupkami.
- Spectabilis – odm. okazała o dość szerokim rozgałęzieniu i wysokości do 2,5 m. Kwiaty o barwie ciemnożółtej, duże z szerokimi płatkami o podwiniętym brzegu, 5-6 płatkowe i gęsto osadzone na pędzie. Kwitnie nieco później niż inne odmiany i na dodatek jest to najpiękniejsza odmiana z tego gatunku.
- Vitellina – odm. ciemnożółta o silnym wzroście i osiągająca do 3 m wysokości. Pędy wyprostowane, u starszych osobników wierzchołki pędów zwisające. Kwiaty ma małe ciemnożółte, liczne długości do 3 cm o skręconych i odstających płatkach i długich słupkach.
W uprawie można spotkać odmiany z Ameryki Północnej takie jak: 'Arnold Giant’, Beatrix Farrand’,’Spring Glory’, Arnold Dwarf’, lecz odmiany te w naszych warunkach przemarzają i słabo kwitną.
Forsycja koreańska (Forsythia ovata)
Krzewy tego gatunku osiągają wysokość do 1,5 m, rzadko ugałęzione o pokroju luźnym i szeroko rozrastający się. Pędy o barwie jasnoszarej, okrągłe o rdzeniu komorowo podzielonym. Liście szerokojajowate lub prawie okrągłe, całobrzegie lub nieznaczenie piłkowane o długości 5-7 cm. Kwiaty jasnożółte, krótkoszypułkowe, niewielkie i osadzone pojedynczo lub po 2 razem na pędzie. Płatki szerokie i rozchylone. Kwitnie bardzo wcześnie, bo już w marcu-kwietniu. Naturalnie występuje w Korei. W Polsce gatunek dość mało znany i najmniej ozdobny, lecz najbardziej wytrzymały na mrozy.
Znane najbardziej ozdobne odmiany z hodowli w Polsce to mieszańce Forsycji koreańskiej z odmianami Forsycji pośredniej.
- Fonntana – odmiana powstała z krzyżowania F. ovata x F. intermedia 'Vitellina’, krzew silnie rosnący, osiągający 2-2,5 m wysokości, mający sztywne i wyprostowane gałęzie. Kwiaty o barwie ciemnożółtej, duże o szerokich, rozchylonych płatkach. Kwitnie obficie wcześnie bo już w marcu i kwietniu. Odporna na mróz.
- Helios – odmiana (F. ovata x F. intermedia 'Vitellina’) dość silnie rosnąca o wysokości do 2 m, gęsto ugałęziona i szerokiej kulistej koronie. Kwiaty o barwie ciemnożółtej, o wyprostowanych i nieco skręconych płatkach. Kwitnie wcześnie, obficie i długo bo aż do 3 tygodni. Odporna na mrozy.
- Kanarek – odmiana (F. ovata x F. intermedia 'Spectabilis’) dość silnie rosnąca i osiągająca wysokość do 2 m i prosto wzniesionych, sztywnych gałęziach. Kwiaty o barwie jasnożółtej o szerokoeliptycznych płatkach. Kwitnie obficie i wcześnie w marcu. Odporna na mrozy.
- Maluch – odmiana (F. ovata x F. intermedia) niska i słabo rosnąca do wysokości 1 m, o zwartym i regularnym pokroju. Liście drobne i wąskie. Kwiaty małe, drobne, gęsto osadzone na cienkich gałęziach. Kwitnie wcześnie i bardzo obficie. Odporna na mróz.
Przeczytaj również:
Milin amerykański Campsis radicans
Piwonia chińska (Paeonia lactiflora)
Witam serdecznie! Nazywam się Sebastian i jestem doświadczonym ogrodnikiem z ponad 25-letnim stażem. Moja pasja do roślin towarzyszy mi od najmłodszych lat. Już jako dziecko fascynowała mnie przyroda, a szczególnie bogactwo świata roślin, co naturalnie wpłynęło na wybór mojej ścieżki zawodowej. Ukończyłem szkołę branżową o profilu ogrodniczym, a od tego czasu konsekwentnie rozwijam swoją wiedzę i umiejętności. Ogrodnictwo to dziedzina dynamiczna i pełna wyzwań – stale pojawiają się nowe odmiany roślin, innowacje technologiczne oraz zaawansowany sprzęt. Mimo wieloletniego doświadczenia wciąż poszerzam swoje kompetencje, śledząc najnowsze trendy i zdobywając aktualne informacje. Przez lata miałem okazję pracować w różnych obszarach ogrodnictwa: – w szkółkach, zajmując się uprawą drzewek, krzewów liściastych, iglastych oraz bylin, – w szklarniach, gdzie specjalizowałem się w uprawie roślin doniczkowych, – w firmie zakładającej ogrody kompleksowo, od projektu po instalację systemów nawadniających. Dzięki tym doświadczeniom mogę nie tylko dzielić się wiedzą, ale również oferować wsparcie w zakładaniu i pielęgnacji ogrodów. Moim celem jest inspirowanie innych do tworzenia pięknych, funkcjonalnych przestrzeni, które przyniosą radość i harmonię. Zapraszam serdecznie do wspólnego odkrywania tajemnic ogrodnictwa!