Węże budzą w nas różnorodne emocje. Wiele osób traktuje je jako niebezpieczne, tajemnicze istoty, które swoją obecnością mogą wywołać strach lub niepokój. Nic dziwnego – węże przez wieki były postrzegane jako symbol grozy, związany z mitologią i religią. Ich wędrówki w cieniu tajemniczych mrocznych zakątków, pełne zagadek i nieprzewidywalności, potęgowały naszą wyobraźnię. Jednak, wbrew powszechnym przekonaniom, nie wszystkie węże to groźne drapieżniki. Na całym świecie występuje około 3000 gatunków węży, ale tylko niewielka część z nich jest jadowita. Zaledwie 10-25% węży stanowi zagrożenie dla człowieka. W Polsce mamy do czynienia z tylko pięcioma gatunkami węży, a tylko jeden z nich jest rzeczywiście jadowity. Choć na co dzień węże rzadko stanowią zagrożenie, warto znać podstawowe informacje na ich temat, zwłaszcza te, które dotyczą ich występowania w naszym kraju.
Węże w Polsce – Przegląd gatunków
W Polsce możemy spotkać kilka gatunków węży, z których tylko jeden może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka. Pozostałe są całkowicie niegroźne, a ich obecność w ekosystemie jest bardzo istotna. Każdy z tych węży pełni swoje funkcje w naturze, kontrolując liczebność gryzoni, płazów czy innych drobnych zwierząt. W artykule zaprezentujemy szczegóły dotyczące węży występujących w Polsce, aby obalić mit o „złowrogich” gadach.
Żmija zygzakowata (Vipera berus) – jedyny jadowity wąż w Polsce
Żmija zygzakowata to bezsprzecznie najbardziej znany i jedyny jadowity wąż w Polsce. Choć kojarzona z groźnym drapieżnikiem, w rzeczywistości żmija nie jest agresywna i nie atakuje człowieka bez powodu. Zwykle stara się unikać kontaktu z ludźmi i tylko w sytuacji zagrożenia może zdecydować się na obronę. Warto wiedzieć, że żmija nie jest w stanie atakować z ukrycia – jej charakterystyczny zygzak na grzbiecie sprawia, że wąż staje się doskonale widoczny, co w połączeniu z jej naturą sprawia, że unika ona konfrontacji.
Żmija zygzakowata jest stosunkowo niewielkim wężem, osiągającym długość od 50 do 80 cm. Zdecydowanie najczęściej spotykana jest na torfowiskach, w wilgotnych lasach, w pobliżu górskich łąk oraz na skrajach lasów. Największą liczebność obserwuje się w Bieszczadach, na Pomorzu i w okolicach Białegostoku. Choć jad żmii zygzakowatej może być niebezpieczny, to dla zdrowych dorosłych osób zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla życia. Ryzyko związane z ukąszeniem jest jednak wyższe u dzieci, osób starszych oraz tych z osłabionym układem odpornościowym.
Zatrucie jadem żmii zygzakowatej prowadzi do szeregu nieprzyjemnych objawów, takich jak ból, obrzęk, osłabienie, zawroty głowy czy nudności. W przypadku ukąszenia należy natychmiast udać się do najbliższego szpitala, gdzie zostanie podjęte odpowiednie leczenie. Warto również pamiętać, że u osób uczulonych na jad węża może wystąpić reakcja alergiczna – anafilaksja, która może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
WAŻNE! W Polsce żmija zygzakowata jest pod ochroną!
Gniewosz plamisty (Coronella austriaca) – bezpieczny, ale podobny do żmii
To wąż, który bywa mylony z żmiją zygzakowatą ze względu na podobny wygląd, szczególnie na poziomie ogólnych konturów ciała. Mimo że wygląda na groźnego drapieżnika, gniewosz plamisty jest zupełnie nieszkodliwy dla człowieka. Jest to gatunek węża o stosunkowo niewielkich rozmiarach, osiągający długość 60–80 cm.
Gniewosz plamisty wyróżnia się okrągłym pyszczkiem, a także źrenicą w kształcie koła, co stanowi wyraźną różnicę w porównaniu do żmii. Dodatkowo, gniewosz charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym ubarwieniem, z brązowo-rdzawym grzbietem samców oraz szaro-brązowym u samic. Zwykle spotyka się go na suchych polanach i skrajach lasów, głównie w południowej Polsce. Warto zaznaczyć, że wąż ten jest objęty ochroną w Polsce.
Przeczytaj również: Jeże w Polsce, czy będą musiały wyginąć?
Wąż Eskulapa (Zamenis longissimus) – gigant wśród polskich węży
To największy wąż, jaki występuje w Polsce. Może osiągnąć długość nawet 2,5 metra, co czyni go jedną z najbardziej imponujących istot w polskim środowisku. Jest to wąż, który preferuje spokojne miejsca, takie jak bieszczadzkie lasy i górzyste tereny. Warto dodać, że wąż Eskulapa nie jest jadowity, a jego jedyną bronią w obliczu zagrożenia jest ucieczka.
Ubarwienie węża Eskulapa jest oliwkowobrązowe, z jaśniejszymi plamkami, które pomagają mu wtopić się w tło otoczenia. Jest to wąż stosunkowo rzadki w Polsce, wpisany na listę gatunków zagrożonych wyginięciem. W związku z tym należy dbać o ochronę tego pięknego i cennego gatunku, którego liczebność w Polsce zmniejsza się z roku na rok.
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) – powszechnie spotykany wąż wodny
To wąż, który występuje praktycznie na całym terenie Polski, z wyjątkiem najwyższych gór. Jest to gatunek węża pod ścisłą ochroną, a jego obecność w polskim ekosystemie jest niezwykle cenna. Zaskroniec żywi się głównie rybami, płazami oraz drobnymi kręgowcami, a jego długi, zielonkawy grzbiet sprawia, że jest dość łatwy do rozpoznania.
Zaskrońce są dość płochliwe, ale nie są niebezpieczne dla ludzi. Zdecydowanie preferują unikanie kontaktu z człowiekiem. Cechą charakterystyczną dla tego gatunku są żółto-pomarańczowe plamy za głową i na skroniach, które przypominają kształtem półksiężyce.
Przeczytaj również: Jaszczurki występujące w Polsce
Zaskroniec rybołów (Natrix tessellata) – mało znany, ale fascynujący wąż
To wąż bardzo podobny do zaskrońca zwyczajnego, jednak różniący się od niego kilkoma cechami. Wąż ten może dorastać do długości nawet 1,5 metra i jest specjalistą w łowieniu ryb. Jego zasięg występowania w Polsce jest bardzo ograniczony i niepewny – głównie spotyka się go w pobliżu wód, takich jak rzeki czy jeziora.
Pomimo swojej długości, ten wąż nie stanowi zagrożenia dla człowieka. Zaskrońce rybołowy preferują ucieczkę, a ich jad nie jest niebezpieczny dla ludzi. Gatunek ten jest stosunkowo rzadki, a jego występowanie na terenie Polski związane jest z ocieplaniem się klimatu.
Podsumowanie – Węże w Polsce
Węże występujące w Polsce nie są groźne, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Choć jeden gatunek – żmija zygzakowata – może stanowić zagrożenie, nie ma powodu, by się ich bać. Zaskrońce, gniewosz plamisty oraz wąż Eskulapa to przykłady węży, które są całkowicie nieszkodliwe i pełnią ważną rolę w ekosystemie. Pamiętajmy, by z szacunkiem podchodzić do dzikich zwierząt i nie niepokoić ich w naturalnym środowisku.
Przeczytaj również:
Osy i szerszenie na działce i w ogrodzie
Turkuć podjadek – jak go zwalczać?
Cześć! Mam na imię Artur i jedną z moich największych pasji są rośliny – ich uprawa oraz zgłębianie tajników wiedzy na temat ogrodnictwa oraz uprawy roślin doniczkowych. Aby dzielić się moją pasją i wiedzą z innymi, postanowiłem pisać artykuły na stronę internetową Stacja Ogród. Jest to oficjalna strona firmy świadczącej profesjonalne usługi ogrodnicze. Każdy mój artykuł jest dokładnie weryfikowany pod kątem merytorycznym przez doświadczonych ogrodników pracując w firmie ogrodniczej „Stacja Ogród”. Dzięki temu możesz mieć pewność, że znajdziesz tam rzetelne i praktyczne porady, które pomogą Ci w pielęgnacji własnego ogrodu. Zapraszam serdecznie na naszą stronę internetową oraz na profil na Facebooku i grupę o tej samej nazwie – Stacja Ogród. Stwórzmy tam miejsce, gdzie wspólnie będziemy dzielić się inspiracjami, doświadczeniami i pasją do ogrodnictwa. Do zobaczenia! 